mantelzorg in CAO’s

Als je zorgt én werkt loop je aanzienlijk meer risico op verzuim dan je niet-mantelzorgende collega’s. Ziekteverzuim kost een werkgever veel geld. Daarom praat een groeiend aantal CAO’s nu over mantelzorg. Wat heb je daaraan? In deze blog praat ik je bij op basis van feiten en kennis, geldig in de zomer van 2015.

CAO’s zijn schriftelijke afspraken tussen werkgevers en werknemers (vakbonden) over arbeidsvoorwaarden. Nederland kent negenhonderd CAO’s en daaronder vallen zo’n zes miljoen werkenden. Vijf jaar geleden spraken vakcentrales FNV, CNV en MHP samen af om mantelzorg een plek te geven in CAO’s. Achmea deed dat al in 2009 en regelde daarmee mantelzorgverlof voor zowel medewerkers die zorgen voor gezinsleden, als voor familieleden of vrienden. Hoe ging het verder?

100 CAO’s

Werkgeversvereniging AWVN meldde begin mei dat het percentage CAO’s met afspraken over mantelzorg was gestegen van 21 procent in 2014 naar 44 procent in april 2015. De aandacht voor mantelzorg groeit. Maar, wat zeggen CAO’s er dan precíes over? Het ministerie van SZW onderzocht dit vorig jaar binnen de 100 grootste CAO’s (geldig voor 85 procent van de werknemers bij een CAO-gebonden bedrijf). Allereerst: CAO’s zijn aanvullend op de basis-verlofregelingen voor mantelzorgers zoals vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg: kortdurend verlof, langdurend verlof en calamiteitenverlof. Van de honderd onderzochte CAO’s leggen er 22 bij calamiteitenverlof een direct verband met het verlenen van mantelzorg. In vijftien CAO’s kun je voor meer mensen dan alleen je directe gezinsleden kortdurend zorgverlof opnemen. Zeven CAO’s vinden dat dit ook moet kunnen bij langdurend verlof.

Naast wettelijke verlofregelingen zijn er ook verlofregelingen die je alléén via een CAO kunt regelen. Zoals palliatief verlof. Negentien CAO’s hebben hierover afspraken gemaakt (met name in landbouw- en bouwsector). In 69 van de 100 onderzochte CAO’s kun je verlofdagen sparen of kopen. En in drie CAO’s is een terugkeerregeling opgenomen: voor wie ontslag neemt vanwege overbelasting door de combinatie werk/zorg.

Zeggen CAO’s nog iets over het aanpassen van het aantal uren per week, over flexibele werktijden of over thuiswerken? Ja. Maar in slechts in een heel enkel geval wordt daarbij verwezen naar zorgtaken. 35 CAO’s maken algemene afspraken over het vergemakkelijken van de combinatie werk en zorg ter voorkoming van overbelasting. En in drie CAO’s staan afspraken om hierover voorlichting te geven.

Meeste ruimte

In welke branches ben je nu het beste af?
Overheid en zorg geven de meeste ruimte in het maken van verlofafspraken. Zo is er een ruimere regeling voor langdurend zorgverlof binnen de CAO jeugdzorg. Het UWV benoemt mantelzorg zelfs expliciet als reden.
Zowel zorginstellingen als financiële dienstverleners (banken) kennen relatief meer afspraken over aanpassing van het aantal werkuren, werktijden en thuiswerken. De Rabobank bijvoorbeeld houdt bij het invullen van individuele werktijden waar mogelijk rekening met zorgtaken. Van universitair medische centra en werkgevers binnen gehandicaptenzorg mogen werknemers bij roosterindeling hun mantelzorgtaken mee laten wegen. Volgens de CAO voor woondiensten kun je zelf -binnen grenzen- je werktijden afstemmen op je individuele behoeften. Thuiswerken kan het gemakkelijkst binnen CAO’s voor zakelijke en overige dienstverlening, onder meer bij KPN en Achmea.

Een conclusie. Verlofregelingen voor mantelzorgers zijn wettelijk geregeld maar in je CAO staan soms aanvullingen die net wat meer ruimte geven. Ook kun je geluk hebben met een werkgever die iets flexibeler omgaat met werktijden en thuiswerken.

Blijft de vraag of je geholpen bent met tijd in ruil voor werk.
Zelf geloof ik in een meer structurele aanpak: passende zorg en ondersteuning, een goede organisatie aan het thuisfront, iemand die tijdrovende regeltaken uit handen neemt. Dus praktische oplossingen die ook op lange termijn werken. En die vang je niet in regels.

 

dit artikel is ook gepubliceerd op www.mantelzorgelijk.nl