mentorschap, of toch iets anders

Als je dementeert, of om andere redenen de grip op je leven verliest, heb je iemand nodig die voor je denkt en doet. Niet alleen bij praktische zaken, maar ook als je goede zorg en behandeling nodig hebt. Of als er geldzaken geregeld moeten worden. Er zijn verschillende mogelijkheden om je persoonlijke belangen te laten vertegenwoordigen. Maar je moet ze wel juridisch vastleggen.

Zo lang mogelijk zelf handelen en beslissen. We zijn dat gewend en onze wetgeving is ernaar. Zo mag een hulpverlener wettelijk gezien niet handelen zonder toestemming van een cliënt zelf. Toen mijn moeder tien jaar geleden in het ziekenhuis belandde, gaf de behandelend arts ons over de telefoon geen informatie. Voor ons, wonend op afstand, was dat erg vervelend. Vijf jaar later, mijn moeder had inmiddels diagnose dementie, schoot ons het voorval te binnen. Een testament lag er al. Ooit geregeld door mijn moeder die wilde voorkomen dat haar kinderen, net als zijzelf, in een moeizame verdeling van familievermogen verwikkeld zouden raken. Via de notaris regelden we een algemene volmacht voor ieder kind. En dat was kantje boord. Want mijn moeder kon de gevolgen van haar handtekening ternauwernood helder samenvatten. Gelukkig ging de notaris accoord. Sindsdien kunnen wij alledrie namens mijn moeder zowel financiële als persoonlijke beslissingen nemen, zolang zij leeft. Heel handig. Maar: mijn moeder zelf kan al lang niet meer beoordelen of wij dit goed doen. Ook van rechtswege is er geen toezicht (wij zijn tenminste nooit meer door iemand gebeld). Met andere woorden: zo’n algemene volmacht werkt alleen als je als broers en zussen op één lijn zit. Anders is er gevaar voor misbruik. Ook moet je er op tijd bij zijn. Is er vermogen of is er al een testament? Bel de notaris voor het te laat is.

handelingsonbekwaam

Veel van mijn klanten hebben een dementerende ouder. Maar niet altijd is er wettelijke vertegenwoordiging geregeld. Mentorschap of bewindvoering zijn het meest voor de hand liggend. Je vraagt het schriftelijk aan via een standaardformulier dat je opstuurt naar het dichtstbijzijnde kantongerecht. Kosten zijn rond de 100 euro. Een verzoek is alleen mogelijk als degene van wie je mentor of bewindvoerder wilt worden, daadwerkelijk handelingsonbekwaam is. Wie stelt zoiets vast? Meestal is dat een hulpverlener: een (huis)arts of een gedragsdeskundige. Het kan ook een notaris, advocaat of rechter zijn. Een verklaring hiervan stuur je mee met het formulier.
Handig om te weten: handelingsonbekwaam wil niet zeggen dat iemand geen beslissingen meer mág nemen. Mentor of bewindvoerder bepalen echter hoever die vrijheid strekt. Sluit iemand die formeel handelingsonbekwaam is een overeenkomst (bijvoorbeeld een aankoop) dan kan een mentor of bewindvoerder dit terugdraaien als hij of zij denkt dat de gevolgen nadelig voor de oudere kunnen uitpakken.

mentor

Wat is het verschil tussen mentor en bewindvoerder? Mentorschap gaat over vertegenwoordiging van niet-vermogensrechtelijke belangen. Vrij vertaald: verzorging en behandeling. Als mentor neem je beslissingen over bijvoorbeeld het organiseren van thuiszorg of stem je al dan niet in met een zorgplan van een verpleeghuis. Let op: een mentor in een zorginstelling in de zin van persoonlijk begeleider is iemand anders dan een mentor zoals hier bedoeld: wettelijk vertegenwoordiger.
Wie kan mentorschap aanvragen? Allereerst de betrokkene zelf. In de situaties die ik tegenkom, is het echter meestal een van de kinderen. Ook een echtgenoot, partner, broer of zus, bewindvoerder of curator kunnen een verzoek indienen. Zelfs een instelling waar iemand langdurig verblijft, al moet deze dan wel duidelijk maken waarom andere bevoegden dit niet doen. Mentorschap kun je delen met bijvoorbeeld een broer of zus.
Behandelend hulpverleners kunnen géén mentor zijn.

bewindvoerder

Een bewindvoerder is vertegenwoordiger van vermogensrechtelijke belangen. Ofwel beheerder van iemands financiën. Je betaalt rekeningen, ondertekent bankoverschrijvingen, maar kan ook de verkoop van een huis regelen of de huurovereenkomst van een aanleunwoning opzeggen.
Vaak is verhuizing naar een verpleeghuis of verkoop van een huis een reden voor bewindvoerderschap. Of simpelweg het feit dat iemand geen handtekening meer kan zetten. Soms ook heeft een familielid die eerder een bankvolmacht had, niet meer het vertrouwen van de rest van de familie. Bij aanvraag van een PGB is bewindvoerderschap verplicht (er is recente jurisprudentie over goedkeuring van een PGB-aanvraag door een mentor).
Behalve familieleden of echtgenoot/partner kunnen ook een mentor of dementerende zelf bewindvoerderschap aanvragen. Of een stichting of vennootschap. Door een boedelbeschrijving op te stellen, kun je de goederen van een eventuele (niet-dementerende) partner buiten de bewindvoering houden.

 

dit artikel is ook gepubliceerd op www.mantelzorgelijk.nl